اسپیلت‌ها و داکت اسپیلت‌ها دو نوع از دسته‌ی کولرهای گازی هستند که به صورت گسترده در ساختمان‌های مسکونی تجاری – آپارتمانی – اداری مورد استفاده قرار می‌گیرند که این سیستم‌ها به عنوان دستگاه‌های تهویه مطبوع چه برای حالت سرمایشی و چه برای حالت گرمایشی شناخته شده‌اند اما دلیل محبوبیت این سیستم‌ها به دلیل حالت سرمایشی آن‌ها می‌باشد. به طور کلی هر کدام از این دو نوع سیستم در مکان و شرایط خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد اما در این مقاله برای انتخاب بین این دو سیستم کاربردها و ویژگی‌های هر کدام را به تفکیک بررسی می‌کنیم تا شما به آسانی بتوانید سیستم تهویه مناسب را بنا به خواسته‌ی خود انتخاب کنید. با راشامال همراه باشید.
سیستم اسپیلت ( کولر گازی )
این سیستم‌ها با عنوان استفاده از گاز مبرد برای خنک کردن هوا شناخته می‌شوند. البته که در یک مقطع آن جریان مبرد از سیکل برودتی به صورت مایع نیز می‌باشد. اساس کار کولرهای گازی در دو نوع پنجره‌ای و دو پارچه ( اسپیلت ) در بازار ارائه می‌شود. در کولرهای گازی پنجره‌ای، فرآیند جذب گرمای اتاق و دفع آن در هوای بیرون از اتاق توسط یک یونیت انجام می‌شود. اما در کولرهای گازی نوع اسپیلت 2 یونیت مجزا تعریف می‌شود. دلیل طراحی این شکل از این سیستم‌ها بهبود عملکرد دستگاه و جلوگیری از نویزهای اضافی کمپرسور است.
معمولا یونیت خارجی در مکانی خارج از ساختمان مانند حیاط – پشت دیوار بالکن و … نصب می‌شود که به وسیله‌ی یک خط لوله مسی یا آلومینیومی به یونیت داخلی متصل می‌شود. ظرفیت سرمایشی این نوع سیستم‌ها بین 9000 بی تی یو بر ساعت تا 30000 بی تی یو بر ساعت است ولی ممکن است در مدل‌های چند پنله ظرفیت دستگاه بالاتر نیز می‌رود. در طراحی این اسپیلت‌ها معمولا از کمپرسورهای روتاری نوع 1 یا نوع 3 استفاده می‌شود که نوع این کمپرسور و یا گاز مبردی که استفاده می‌شود به آب و هوای شهر و میزان رطوبت محیط بستگی دارد. سیال به کار رفته در سیکل تبریدی معمولا از نوع R22- R410 می‌باشد.
کاربرد:
استفاده از کولرهای گازی پنجره‌ای در بیشتر پروژه‌ها امکان پذیر نمی‌باشد زیرا برای قرارگیری و نصب آن باید در فصل مشترک فضای داخل و خارج اتاق باشد مانند یک مغازه در کنار خیابان باشد که این یک مشکل بزرگ محسوب می‌شود. به همین دلیل از کولرهای گازی نوع اسپیلت استفاده می‌شود.
نکته:
بزرگ‌ترین عامل گرم شدن اتاق‌ها معمولا آفتاب است پس باید راه‌های نفوذ آن را تا حد ممکن گرفت تا مصرف انرژی به حداقل خود برسد که در ادامه به چند مورد اشاره شده است.
- عایق زدن سقف و دیوارهای خارجی و استفاده از روکار منعکس کننده.
- پرده یا کرکره برای داخل ساختمان.
- سایبان یا کرکره برای بیرون ساختمان.
- شیشه‌های آینه‌ای و سطوح منعکس کننده.
راه دیگری که می‌توان از مصرف انرژی کاست، استفاده از لامپ‌های فلوئورسنت به جای لامپ‌های رشته‌ای می‌باشد که به مراتب از مصرف انرژی مصرفی کمتری برخوردار است و اتلاف گرمایی نیز کاهش می‌یابد.
سیستم داکت اسپیلت
داکت اسپیلت‌ها که به عنوان سیستم تهویه مطبوع مرکزی شناخته می‌شوند نسبت به دیگر سیستم‌های تهویه مطبوع مرکزی از جمله چیلرها، مینی چیلرها، دستگاه‌های هواساز، موتورسازها و … قیمت بسیار مناسب‌تری دارد. داکت اسپیلت همانطور که از نام آن مشخص است از یک سری داکت یا همان کانال برای خنک سازی محیط یا نوعی کولر گازی اسپیلت می‌باشد که هوای خنک تولیدی آن در یونیت داخلی با اتصال دادن کانال‌ها استفاده می‌شود. به طور تکنیکال داکت اسپیلت در واقع یک فن کوئل داخلی می‌باشد که در سقف قرار گرفته و از این فن با کانال‌های مختلف به اطراف کشیده می‌شود.
پس یک یونیت خارجی ( کندانسور یونیت ) در فضای بیرون از ساختمان نصب می‌شود. فرآیند کار نیز مشابه فرآیند کولر گازی عمل کرده و مبرد بعد از عبور از شیر انبساط با دمای پایین وارد لوله‌های کویل اواپراتور می‌شود و باعث کاهش دمای هوای عبوری می‌گردد. در نتیجه جریان هوای خنک خروجی از یونیت داخلی ( اواپراتور یا هواساز ) عبور کرده و با استفاده از مسیر کانال‌ها در فضای داخل ساختمان توزیع می‌شود. ظرفیت عمده داکت اسپیلت‌ها از 24000 بی تی یو بر ساعت تا 90000 بی تی یو بر ساعت متغیر است و معمولا از سیال مبرد R410 برای سیکل تبریدی استفاده می‌شود. البته کمپرسورها می‌تواند بر دو نوع روتاری یا اسکرال باشد.
توجه داشته باشید که بهترین مکان برای دریچه مکش 70 سانتی متر تا یک متر از زیر زمین است. و نکته‌ی دیگر اینکه 50 درصد بازدهی و کارای دستگاه وابسته به اجرای اصولی داکت اسپیلت است که حتما از افراد مجرب و متخصص برای کانال کشی و کارهای دیگر استفاده کنید.
2 فاکتور بسیار مهم برای انتخاب دستگاه داکت اسپیلت:
- انتخاب دستگاه مناسب
- اجرای درست و اصولی
کاربرد:
بیشتر کاربرد داکت اسپیلت در ساختمان‌ها، ادارات، بیمارستان‌ها و … است که جنبه‌ی اقتصادی بهتری دارد که بر دو نوع داکت اسپیلت معمولی و داکت اسپیلت اینورتر در بازار ارائه می‌شود.
عمل گرمایش:
سیستم گرمایشی برای این سیستم به دو صورت عمل می‌کند که عبارتند از:
- سیکل تراکمی با تغییر در جهت حرکت مبرد و تغییر جای اواپراتور و کمپرسور هوا گرم می‌شود.
- اگر از این سیکل تراکمی استفاده نشود، از آب گرم تولید شده در پکیج یا موتورخانه استفاده می‌شود و آن را به کویل دستگاه متصل می‌شود تا هوا با عبور از کویل دستگاه گرم و به محیط پرتاب شود این کار عرف و کم هزینه‌تر است.
نکته: در این صورت سرمایش توسط برق و گرمایش توسط گاز در داکت اسپیلت ایجاد می‌شود.
بررسی تفاوت اسپیلت و داکت ساپیلت
برای مقایسه این دو نوع سیستم یک پروژه‌ی مسکونی را در نظر می‌گیریم تا تفاوت‌ها آشکارتر شود.
مشخصات واحد مسکونی به صورت زیر می‌باشد.
- یک ساختمان 5 طبقه است.
- در هر طبقه 2 واحد مشابه قرار دارد.
- متراژ هر واحد 170 متر مربع و شامل 3 اتاق خواب می‌باشد.
- آشپزخانه 23 متر مربع – پذیرایی 60 متر مربع – اتاق نشیمن 27 متر مربع – هر اتاق خواب 20 متر مربع
اگر اسپیلت را برای این ساختمان در نظر بگیریم.
- برای اتاق‌ها 8500 بی تی یو بر ساعت – 3 دستگاه
- برای آشپزخانه 8500 بی تی یو بر ساعت – 1 دستگاه
- برای پذیرایی 8500 بی تی یو بر ساعت – 2 دستگاه
- برای اتاق نشیمن 8500 بی تی یو بر ساعت – 1 دستگاه
اگر داکت اسپیلت را برای این ساختمان در نظر بگیریم:
- برای اتاق‌ها و آشپزخانه 30000 بی تی یو بر ساعت – یک دستگاه
- برای پذیرایی و اتاق نشیمن 30000 بی تی یو بر ساعت – یک دستگاه
مقایسه قیمتی اسپیلت و داکت ساپیلت
- قیمت هر اسپیلت اینورتر 8500 بی تی یو بر ساعت حدود 7.5 میلیون تومان.
- قیمت هر داکت اسپیلت اینورتر 30000 بی تی یو بر ساعت حدود 28 میلیون 200 هزار تومان.
در نتیجه قیمت خرید در کل برای این ساختمان
- در صورت خرید اسپیلت مبلغ 525 میلیون تومان
- در صورت خرید داکت اسپیلت 564 میلیون تومان
لذا تفاوت زیادی برای خرید این دو نوع سیستم به نظر نمی‌رسد. اما قیمت اولیه و نصب سیستم کولر گازی نسبت به نصب سیستم داکت اسپیلت کمتر است. با اینکه هزینه‌های خرید و نصب سیستم داکت اسپیلت بالاتر است بازدهی این سیستم بیشتر است مخصوصا اگر قصد دارید به مدت طولانی در محل خود بمانید.
مقایسه هزینه مصرف برق اسپیلت و داکت ساپیلت
دلیل قرار گرفتن این پارامتر برای بررسی تفاوت این دو نوع دستگاه، اهمیت بالای مصرف برق است که نظر بیشتر مشتریان را نیز جذب می‌کند به خصوص آن که واحدهای مسکونی، اداری و تجاری شامل تخفیف نمی‌شوند
طبق کاتالوگ‌های هر دستگاه که در ادامه آورده شده است تفاوت چشم‌گیری مشاهده می‌شود.
- برق مصرفی اسپیلت اینورتر 8500 بی تی یو بر ساعت –6 کیلووات
- برق مصرفی داکت اسپیلت اینورتر 30000 بی تی یو بر ساعت –4 کیلووات
لذا برای کل این ساختمان برق مصرفی به این صورت می‌شود.
- برق مصرفی اسپیلت – 42 کیلووات
- برق مصرفی داکت اسپیلت 48 کیلووات
با فرض استفاده 14 ساعت در هر شبانه روز و در حالت سیستم سرمایشی و مبلغ میانگین 100 تومان برای هزینه‌ی هر کیلووات ساعت برق داریم:
- اسپیلت 1 میلیون 764 هزار تومان
- داکت اسپیلت 2 میلیون 16 هزار تومان
برق مصرفی هر دو نوع سیستم نیز اختلاف چندانی ندارد.
مقایسه سایر ویژگی‌ها اسپیلت و داکت ساپیلت
- در پروژه‌هایی با متراژ زیاد شما نمی‌توانید با یک یا دو اسپیلت سیستم تهویه را فراهم کنید و دلیل پیدایش داکت اسپیلت نیز همین موضوع بود که شما می‌توانید تنها با یک یونیت خارجی متراژ بسیار زیادی را پوشش دهید.
- در سیستم دستگاهی داکت اسپیلت، امکان کنترل مستقل دما در هر اتاق وجود ندارد چون تمامی فضاها از یک خروجی استفاده می‌کنند پس اگر نیاز دارید که در هر اتاق شرایط خاصی با دمای مستقل حاکم باشد بهتر است که از اسپیلت‌ها استفاده کنید. توجه کنید که شما می‌توانید با استفاده از سیستم کمکی VAV که به عنوان دمپرهای موتوردار یاد می‌شود به تغییر حجم هوای ورودی به هر فضا بپردازید اما نکته‌ی منفی این ماجرا قیمت این سیستم است که مقرون به صرفه نیست.
- صدایی که از دستگاه داکت اسپیلت تولید می‌شود در مقایسه با کولرهای گازی بسیار بیشتر است زیرا در داکت اسپیلت‌ها از فن قوی‌‌تری برای توزیع هوا با فشار زیاد استفاده می‌کند لذا این موضوع باعث سر و صدا و نویز بیشتری می‌باشد.
- یکی از ویژگی‌هایی که باعث برتری داکت اسپیلت نسبت به کولرهای گازی شده است که معمولا زیاد به چشم می‌رسد، قابلیت استفاده از هوای تازه برای تهویه مطبوع ساختمان است که این قابلیت برای اسپیلت‌ها وجود ندارد.
- مهم‌ترین تفاوت اسپیلت‌های ساده و داکت اسپیلت‌ها در نحوه‌ی طراحی یونیت داخلی آن‌ها می‌باشد. به این صورت که یونیت داخلی داکت اسپیلت درون سقف کاذب قرار گرفته است ولی به دلیل سر و صدایی که دارد بهترین مکان قرارگیری آن درون راهرو ساختمان می‌باشد.
- استفاده از گاز برای گرمایش در مقایسه با کولر گازی که از برق استفاده می‌شود و در نتیجه کاهش شدید مصرف برق در داکت اسپیلت.
- تاثیر بهتر داکت اسپیلت بر گرما و سرما و موثر بودن آن در مقایسه با کولر گازی.
- زاویه‌ی تابش آفتاب و اشراف ساختمان به همسایه‌های مجاور، مصرف انرژی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- با اینکه به دلیل مرکزی بودن داکت اسپیلت قدرت سرمایشی بالاتری دارد ولی استهلاک کولر گازی به مراتب کمتر است.
- میزان صدای مجاز برای دستگاه‌های تهویه مطبوع داخلی ( Indoor ) 65 دسیبل است که برای بعضی از داکت اسپیلت‌ها که کیفیت پایین‌تری دارد از این حد بیشتر شده و مورد آزار و اذیت می‌شود. ( به خصوص در زمستان که درب‌ها بسته است. )
- طول عمر هر دو دستگاه با توجه به برندی که انتخاب می‌کنید بستگی دارد اما به طور متوسط، طول عمر داکت اسپیلت‌ها حدود 15 سال و طول عمر اسپیلت‌ها در حدود 10 سال است. اما هر ساله بهتر است از سالم بودن قطعات آن مطمئن شوید و اگر نیازی به تعویض و سرویس دستگاه باشد اقدام نمایید به خصوص بعد از طی 5 سال اول.
سخن آخر
بر روی کاغذ شاید داکت اسپیلت بهتر از کولر گازی باشد اما همانطور که متوجه شدید برای انتخاب بین اسپیلت و داکت اسپیلت نیاز به بررسی دقیق و جامعی می‌باشد چون از نظر قیمت و هزینه مصرف انرژی تفاوت چندانی ندارند پس نمی‌توان به طور دقیق بیان کرد که کدام یک از این دو نوع سیستم بر دیگری برتری مطلق دارد. اما در کل اسپیلت‌ها برای برای واحدهای مسکونی یا تجاری با متراژ متوسط مناسب‌تر هستند اما اگر واحد مسکونی یا تجاری متراژ زیادی با اتاق‌های متعدد دارد داکت اسپیلت گزینه‌ی مناسب‌تری خواهد بود. به صورت کلی اگر می‌خواهید ساختمان خود را خنک کنید و هزینه‌های آن برای شما مشکلی ایجاد نمی‌کند بهترین گزینه داکت اسپیلت است. و یا اگر محیط شما کوچک است کولر گازی گزینه‌ی مناسب‌تری است.
